Ερωτησεις - Συμβουλες

Ο προστάτης είναι ένας μικρός αδένας, ο οποίος έχει το μέγεθος και το σχήμα ενός κάστανου και αποτελεί μέρος του ανδρικού αναπαραγωγικού και ουροποιητικού συστήματος. Βρίσκεται ακριβώς κάτω από την ουροδόχο κύστη (προϊσταται – εξ ου και η ονομασία του) και μπροστά από το ορθό, περιβάλλοντας το αρχικό τμήμα της ουρήθρας, δηλαδή του σωλήνα που μεταφέρει τα ούρα και το σπέρμα προς τα έξω δια μέσου του πέους. Ο ρόλος του προστάτη είναι να παράγει ένα υγρό που αναμειγνύεται με το σπέρμα και δρα ενισχύοντας την ανθεκτικότητα και τη λειτουργικότητα των σπερματοζωαρίων.

Ο Καρκίνος του Προστάτη είναι ο συχνότερος καρκίνος στους άνδρες στην Ευρώπη και ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος των ανδρών παγκοσμίως. 1 στους 7 άνδρες θα παρουσιάσουν καρκίνο προστάτη στη διάρκεια της ζωής του. Ο καρκίνος του προστάτη δημιουργείται, όταν κάποια κύτταρα του προστάτη σταματούν να αυξάνονται και να πολλαπλασιάζονται με φυσιολογικό και ελεγχόμενο τρόπο. Σε τέτοια περίπτωση μπορεί να δημιουργήσουν κακοήθη όγκο, που αν δεν διαγνωστεί έγκαιρα και μείνει αθεράπευτος διασπείρεται σε άλλα όργανα του σώματος δημιουργώντας μεταστάσεις. Παρ’ ότι στους περισσότερους άνδρες ο καρκίνος του προστάτη έχει συνήθως αργή εξέλιξη, εντούτοις είναι πολύ σημαντικό να διαγνωσθεί έγκαιρα και να εφαρμοσθούν οι κατάλληλες θεραπείες πριν ο καρκίνος εξαπλωθεί. Στα αρχικά στάδια, ο συγκεκριμένος καρκίνος είναι καθ’ όλα ασυμπτωματικός και δεν εμφανίζει συμπτωματολογία που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως καμπανάκι κινδύνου.

Οι παράγοντες κινδύνου για καρκίνο του προστάτη είναι:

• η ηλικία: όσο μεγαλώνει ο άνδρας, τόσο αυξάνεται και ο κίνδυνος να αναπτύξει καρκίνο του προστάτη. Όλοι οι άνδρες μετά από τα 50 έτη θα πρέπει να υποβάλλονται σε τακτικό έλεγχο.
• το οικογενειακό ιστορικό: αν κάποιος συγγενής πρώτου βαθμού (πατέρας, αδελφός) έχει καρκίνο του προστάτη, τότε ο κίνδυνος να αναπτύξει και ο ίδιος καρκίνο αυξάνεται. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο τακτικός έλεγχος συστήνεται να αρχίζει μία δεκαετία νωρίτερα, δηλαδή από τα 40 έτη.
• η φυλή: οι Αφρικανοί αναπτύσσουν με μεγαλύτερη συχνότητα καρκίνο του προστάτη σε σχέση με τους Λευκούς ή Ασιάτες.
• η διατροφή: Μια “δυτικού τύπου δίαιτα’’ μπορεί να αποτελέσει παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση του καρκίνου του προστάτη.

Το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου προστάτη και κάποια φυλετικά στοιχεία έχουν συσχετιστεί με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου προστάτη, συνιστώντας έτσι μια οικογενή γενετική προδιάθεση. Όμως, μόνο ένα μικρό ποσοστό ασθενών έχει πραγματικά κληρονομικό καρκίνο προστάτη. Ο κληρονομικός καρκίνος προστάτη σχετίζεται με εμφάνιση νόσου 6-7 χρόνια νωρίτερα χωρίς να επιδεινώνει την επιθετικότητα ή την πορεία της νόσου.

Μέτρα πρόληψης με την έννοια "κάνω ή αποφεύγω κάτι και εξασφαλίζω πως δεν θα αναπτύξω καρκίνο προστάτη", δεν υπάρχουν. Προφανώς και με βάση τα όσα είπαμε έως τώρα, με τις γνώσεις που έχουμε αυτή την στιγμή, η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, η αποφυγή της παχυσαρκίας, η αποφυγή της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ, είναι συνήθειες ζωής που βοηθούν. Δεν υπάρχει όμως γνωστή αποτελεσματική, διαιτητική ή φαρμακολογική παρέμβαση που μπορεί να προφυλάξει ουσιαστικά. Το ουσιαστικότερο όμως μέτρο "πρόληψης" είναι η σωστή ενημέρωση των ασθενών και η τακτική παρακολούθησή τους από τον Ουρολόγο. Μόνο έτσι μπορούν να αισθάνονται και να είναι ασφαλείς, αφού ακόμη και αν προκύψει νόσος, πιθανότατα θα την ανιχνεύσουν σε αρχικό - άρα πλήρως ιάσιμο - στάδιο. Να μην ξεχνάμε: "Με τον προστάτη, δεν αστειευόμαστε"!

Ο ουρολόγος θα ρωτήσει για τα συμπτώματα που έχετε και θα σας ζητήσει να κάνετε μία εξέταση αίματος που λέγεται PSA, δηλαδή ειδικό προστατικό αντιγόνο. Πρόκειται για μία πρωτεΐνη που παράγεται από τον προστάτη και κυκλοφορεί στο αίμα. Αυξημένα επίπεδα του PSA στο αίμα μπορεί να υποδηλώνουν την ύπαρξη καρκίνου του προστάτη. Εντούτοις, υπάρχουν και πολλοί άλλοι παράγοντες που προκαλούν αύξηση του PSA. Ο γιατρός σας θα εξετάσει δακτυλικά από το ορθό τον προστάτη σας για να εκτιμήσει αν είναι σκληρός ή παρουσιάζει κάποια διαταραχή στο σχήμα ή τα όριά του. Από την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της εξέτασης του προστάτη σας και του PSA ο ουρολόγος θα κρίνει κατά πόσο πρέπει να υποβληθείτε σε περαιτέρω εξετάσεις.
Η πρώιμη διάγνωση είναι εφικτή σε κάθε άτομο και όταν ο καρκίνος προστάτη διαγνωσθεί σε αρχικά στάδια θεραπεύεται ευκολότερα και πιο αποτελεσματικά.

Γενική σύσταση: κάθε άνδρας μετά τα 50 έτη θα πρέπει να εξετάζεται μία φορά το χρόνο για τον προστάτη του. Ο προσυμπτωματικός έλεγχος είναι μια απλή διαδικασία που σώζει ζωές.

Η υποψία νεοπλασίας πρέπει να επιβεβαιώνεται με βιοψία προστάτη υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση. Ανάλογα με το στάδιο της νόσου, την ηλικία και την κατάσταση της υγείας του ασθενούς, μπορεί να ενδείκνυται μία από τις ακόλουθες προσεγγίσεις: χειρουργική αποκατάσταση (ριζική προστατεκτομή), ακτινοθεραπεία, ορμονική θεραπεία ή και συνδυασμοί αυτών των μεθόδων.

Η προστατίτιδα είναι μια φλεγμονή του προστάτη, που μπορεί να εκδηλωθεί είτε σπανιότερα ως οξεία προστατίτιδα (πυρετός με ρίγος και έντονα δυσουρικά ενοχλήματα) είτε ως χρόνια προστατίτιδα. Η χρόνια φλεγμονή του προστάτη (χρόνια προστατίτιδα) είναι μία σχετικά συχνή παθολογική κατάσταση και η συχνότητά της αυξάνει με την ηλικία. Οφείλεται σε λοιμώξεις από παθογόνα (βακτήρια) ή λανθασμένο τρόπο ζωής των ασθενών (π.χ. μη ισορροπημένη διατροφή, ελλιπής ενυδάτωση). Όπως κάθε περιοχή ή όργανο του σώματος, έτσι και ο προστάτης, όταν φλεγμαίνει, διογκώνεται και πονάει. Υπολογίζεται ότι περίπου 35% των ανδρών άνω των 50 ετών έχουν χρόνια προστατίτιδα, ενώ 1 στους 2 θα εμφανίσουν συμπτώματα προστατίτιδας στην ζωή τους. Τα συμπτώματα της χρόνιας προστατίτιδας συνήθως εκδηλώνονται με αίσθημα καψίματος στην ούρηση, με πόνο και αίσθημα βάρους στο περίνεο και τους όρχεις. Η προστατίτιδα αντιμετωπίζεται με αντιβιοτική αγωγή όταν οφείλεται σε μικρόβια. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις χρόνιας προστατίτιδας, που δεν οφείλονται σε μικρόβια, οι οποίες είναι και οι δυσκολότερες αφού μπορεί να μην κατανοούμε τον ακριβή τους μηχανισμό. Σε αυτές τις περιπτώσεις, συνήθως προτείνουμε αλλαγές στον τρόπο ζωής, αντιφλεγμονώδη φάρμακα και φυτικά φάρμακα/ειδικά συμπληρώματα για τις διαταραχές του ουροποιητικού, που ουσιαστικά αποτελούν συμπτωματική θεραπεία.

Με την πάροδο της ηλικίας στους άνδρες ο προστάτης αυξάνεται σε μέγεθος και μπορεί να εμποδίζει τη ροή των ούρων, μπορεί δηλαδή να δυσκολεύει την ούρηση. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται Καλοήθης Υπερπλασία του Προστάτη (ΚΥΠ), είναι αυτό που έχει επικρατήσει να λέμε «έχω προστάτη» και είναι η συχνότερη καλοήθης νεοπλασία στους άνδρες. 7 στους 10 άνδρες θα εμφανίσουν ΚΥΠ.

Εκδηλώνεται συνήθως με:

• δυσκολία στην έναρξη ή πόνο κατά την ούρηση.
• μειωμένη ροή των ούρων, σταγονοειδής ούρηση στο τέλος της ούρησης.
• συχνουρία, νυκτουρία ( όταν ξυπνάμε για να ουρήσουμε).
• αίσθημα ατελούς κένωσης της ούρησης (δεν αδειάζει η κύστη).
• δυσκολία για να συγκρατήσουμε τα ούρα μας, όταν αισθανόμαστε την τάση για ούρηση (επιτακτική ούρηση ή και επιτακτική ακράτεια).
• πόνο στο κάτω μέρος της κοιλιάς που συσχετίζεται με την επιθυμία για ούρηση.

Όλα τα παραπάνω συμπτώματα αποτελούν αυτό που πλέον διεθνώς ονομάζουμε: Συμπτώματα από το Κατώτερο Ουροποιητικό (Lower Urinary Tract Symptoms – LUTS).
Στην περίπτωση που εμφανίσετε κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, χωρίς πανικό, είναι σκόπιμο να συμβουλευτείτε τον Ουρολόγο.

Αρχικά, η θεραπεία είναι συντηρητική με φάρμακα που βελτιώνουν τη ροή των ούρων ή και ελαττώνοντας το μέγεθος του αδένα σε μακροχρόνια βάση, ενώ αν η φαρμακευτική αγωγή δεν βοηθά, υπάρχουν και οι χειρουργικές θεραπείες είτε διουρηθρικά – μέσα από την ουρήθρα (laser, TURiS) είτε και ανοικτά σε επιλεγμένους ασθενείς με πολύ μεγάλους προστάτες.

Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη ή αλλιώς το μέγεθος του προστατικού αδένα, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να προκαλέσει ή να δημιουργήσει προδιάθεση για τον καρκίνο του προστάτη, όπως επίσης και το αν ουρούμε καλά ή όχι.